لوله چیست؟ انواع لوله، مشخصات و کاربرد هر کدام

فهرست مطالب

• تاریخچه
• لوله چیست؟
• لوله درزدار
• لوله بدون درز
• انواع مدل لوله درزدار و بدون درز
• لوله داربست
• اتصالات
• لوله اسپیرال
• لوله گاز درزدار
• لوله مبلی
• لوله جدار چاه
• لوله صنعتی
• لوله گالوانیزه مانیسمان
• لوله سیاه مانیسمان
• لوله اسپیرال
•  لوله گاز درزدار
•  لوله مبلی
•  لوله جدار چاه
•  لوله صنعتی
•  لوله گالوانیزه مانیسمان
•  لوله سیاه مانیسمان

 تاریخچه

صدها سال پیش، آب به اندازه امروز ضروری و مهم بود و رودخانه ها یکی از منابع مهم برای تامین آب بودند. در طول تاریخ، مردم ملزم به طراحی سیستم هایی برای انتقال آب شدند. اولین لوله آب مسی، توسط باستان شناسان در دره رود ایندوس در پاکستان و هند کشف شده است. مصریان نیز از لوله های مسی برای ساختن اهرام و نیز سیستم‌های دقیق آبیاری، فاضلاب و حمام استفادهمی کردند و در نهایت سیستم های لوله کشی روم باستان چند هزار سال بعد ساخته شد. نوآوران امپراطوری روم بهترین سازندگان سیستم لوله کشی در تاریخ بودند تا زمانی که مهندسان آمریکایی سیستم های فاضلاب جدیدی در قرون ۱۹ و ۲۰ ساختند. در ایران نیز برای اولین بار در سال 1301 طرح احداث شبکه های لوله کشی آب شرب ارائه گردید و اولین سازمان آبرسانی در شهر بیرجند در سال 1302 شروع به فعالیت کرد. پیشرفت در سیستم لوله کشی آب خیلی آرام صورت گرفت و در نهایت موجب جدا شدن آب‌های زیرزمینی از سیستم فاضلاب شد و کم کم چه در ایران چه دیگر کشور های جهان لوله و فرایند تولید لوله برای دستیابی تولید لوله با کیفیت گسترش یافت.

 لوله چیست؟

استوانه ای تو خالی است که به صورت قالب گرد، شش ضلعی و یا مربع تولید می شود. لوله ها بنا بر نوع استفاده از جنس های مختلفی مانند فولاد، آلیاژ سرامیک، شیشه، فایبرگلاس و پلاستیک ساخته می شوند. لوله های فولادی به دلیل استحکام و مقاومت بالا در برابر شرایط محیطی، یکی از پراستفاده ترین عناصر در ساخت و ساز و صنعت هستند. امروزه با گسترش صنعت، شاهد تولید طیف وسیعی از لوله‌های صنعتی و ساختمانی هستیم که هر کدام کاربرد و ویژگی و حتی روش‌های ساخت متفاوتی از یکدیگر داشته که در ادامه با انواع لوله فولادی، فرایند ساخت و کاربردهای هرکدام آشنا می‌شویم.

 لوله درزدار

این نوع لوله از ورق فولادی لول شده طی فرایند زیر تولید می شود:
پس از انتخاب ورق مورد نظر، آنها را به صورت نواری برش داده و با عبور از بین چند غلتک موازی، تاب هایی که در حین برش در سطح ورق ایجاد شده از بین میرود، سپس ورق های برش خورده، توسط غلتک هایی به شکل u و استوانه، فرم دهی می شوند و با عبور از یک بوش اولیه، وارد مرحله جوش می گردد.
درز قطعات استوانه ای به صورت خطی جوش داده می شود و در حالی که سطح جوش هنوز کاملاً خنک نشده است، توسط یک تیغچه، سطح برجسته جوش تسطیح می گردد.
لوله های تولید شده توسط مایع آب صابون، خنک می گردد و به طول های معینی برش می خورند.
در نهایت انتهای لوله های استوانه ای، ماشین کاری شده و بعد از درج استاندارد ساخت و مشخصات کارخانه، بسته بندی و راهی بازار می گردد.

 لوله بدون درز

لوله های بدون درز اولین بار توسط یک شرکت آلمانی به اسم مانیسمان تولید و روانه بازار شدند. مراحل ساخت این نوع لوله که از شمش فولادی تهیه میشود به صورت زیر می باشد:
شمش فولادی برش داده شده و وارد کوره قوس می شود تا به مرحله ی سرخ شدن برسد.
سپس شمش گرم شده به وسیله لخ پرس سوراخ کاری و توسط دستگاه الگانتور گرد می شود و سمبه ای به طول ۱۲ متر، داخل شمش شلیک می شود.
در مرحله ی بعدی اگر لوله مقدار کمی تاب داشته باشد صاف ویک دست شده و سمبه های شلیک شده داخل لوله از آن جدا می گردد و لوله ها به حالت گرد در می آید.
در این مرحله لوله ها را به اندازه های گوناگون تا ۲۴ ساعت تحت کشش قرار می دهند و بعد از آن با آب سرد یا فرآیندی مخصوص خنک می کنند.
لوله خنک شده به انتخاب مشتری برش داده می شود و با کامپیوتر تست می شود تا ضایعات از مابقی جدا گردد.
در آخرین مرحله سر و ته لوله با دستگاه کونیک و صاف می شود و بعد از، بسته بندی روانه بازار می گردد. در صورت نیاز مشتری در این مرحله لوله ها بوسیله روغن مخصوص پالیش می شوند.

انواع مدل لوله درزدار و بدون درز

لوله های درزدار بسته به نوع استفاده دارای مدلهای لوله داربستی، لوله اسپیرال و لوله های گاز و لوله های بدون درز به لوله های سیاه و گالوانیزه تقسیم می شود در هریک را به طور مختصر بررسی خواهیم کرد.

 لوله داربست

نوعی لوله درزدار است که از ورق سیاه ساخته می شود. لوله های داربست در دو نوع سبک و سنگین برای شرایط وزنی متفاوت وجود دارند. این لوله ها در صنعت تحت عنوان لوله 5 نیز شناخته می شوند. از آنجایی که از این لوله ها برای انتقال هیچ گونه سیالاتی استفاده نمی شود بنابراین در معرض آزمایشات آب یا گاز قرار نمی گیرند. از این لوله ها برای ساخت داربست سازه ای فلزی موقت، برای دسترسی به نقاط دشوار ساختمان هنگام ساخت و ساز استفاده می شود.

 اتصالات

برای ایجاد انشعاب، تغییر سایز و مسیر مورد استفاده قرار می گیرد. بنا بر جنس لوله، نوع اتصال نیز متفاوت است. برای اتصال فولادی از اتصالات خشک و فلزی به وسیله پیچ و مهره مورد استفاده قرار می گیرد. از آنجایی که لوله و اتصالات مکمل یک دیگر هستند از این دوواژه(لوله، اتصالات) کنار یکدیگر استفاده می شود.

 لوله اسپیرال (Spiral tube)

لوله فولادی درزداری است که طی فرایند نورد گرم باحالت مارپیچ در اندازه های 8 تا 120اینچ تولید و روانه بازار می گردد. لوله های اسپیرال به دو روش اسپیرال تک مرحله ای و اسپیرال دو مرحله ای ساخت و تولید می شوند. نوع جوشی که در این لوله استفاده می شود با میزان استحکام آن در برابر فشار وارده به دیواره لوله ارتباط مستقیم دارد. از ویژگی های مهم این لوله ها خواص مکانیکی بسیار بالا و مسطح بودن فضای داخلی لوله است که باعث انتقال بهتر جریان سیالات شده است.
از لوله اسپیرال در صنایع شیمیایی، صنعت نفت و گاز، صنعت برق آب و فاضلاب، صنعت گرمایشی، انرژی حرارتی لایه روبی، پل و سازه‌های فلزی،  سیستم‌های بادگیری، دفع گرد و غبار و تخلیه‌ی مونوکسید کربن و.. مورد استفاده قرار می گیرد.

 لوله گاز درزدار(gas pipe)

لوله درزدار فولادی است که از آن برای انتقال گاز مورد استفاده قرار می گیرد. از آنجایی که انتقال گاز از حساسیت بالایی برخوردار است در تولید این لوله از روشهای جوشکاری زیرپودری، القایی و مقاومتی مورد استفاده قرار می گیرد. برای ساخت لوله های گاز نیز از ورق گالوانیزه استفاده می شود تا مقاومت لوله را در برار خوردگی و رطوبت افزایش دهد. این لوله ها به دو دسته لوله گاز روکار و لوله گاز تو کار تقسیم می شوند. از لوله گاز روکار برای اجرا و راه اندازی انشعابات درون ساختمان و یا لوله کشی شهری، و از لوله گاز توکار برای انتقال گاز از یک شهر به شهر دیگر استفاده می شود.

 لوله مبلی

لوله ای است فولادی که از ورق های روغنی تولید می شود و به لوله روغنی یا لوله سبک در صنعت شناخته می شود.
لوله های مبلی از ورق های نازک و دارای ضخامت کم به دلیل نیاز صنعت و ساختمان به مقاطع سبک و مقاوم تولید می شود. لوله مبلی به دو روش درزدار و بدون درز تولید و روانه بازار می گردد. لوله های مبلی بدون درز به دلیل عدم استفاده از جوش دارای مقاومت بالاتری در برابر خوردگی هستند. مهم ترین ویژگی این لوله ها، توانایی زیاد در تحمل وزن های بالا است که منجر به استفاده در صنایع مبل سازی، ساخت کانکس و کانتینر، تولید لوازم برقی خانگی، ساخت دوچرخه، ساخت ماشین الات و خودرو، صنایع

نظامی، در و پنجره، ساخت قطعات صنعتی و ... شده است.

 لوله جدار چاه

نوعی لوله فولادی است با استحکام بسیار بالا که برای پمپاژ آب یا استخراج منابع زیرزمینی مانند نفت و گاز در جداره چاه قرار می گیرد و منجر به تقویه دیواره نیز می شود. لوله های جدار چاه به دو روش درزدار و بدون درز تولید می شود که لوله های جدار چاه بدون درز به دلیل عدم استفاده از جوش دارای مقاومت بالاتری در برابر خوردگی هستند. لوله های جدار چاه دارای دو مدل ساده و مشبک می باشد. لوله های مشبک به دلیل مشبک هایی که روی سطح آن ایجاد می شود قابلیت‌ و ویژگی‌های بیشتری پیدا می‌کنند؛ در نتیجه، نتایج مطلوب‌تری به همراه دارند.

 لوله صنعتی

لوله ای است فولادی که از ورق سیاه به صورت درزدار با ضخامت  2 تا 6 میلی متر در سایزهای 1/2 تا 16 اینچ تولید می شود. لوله های صنعتی دارای ضخامت بیشتری نسبت به دیگر لوله ها هستند. از این نوع لوله در ساپورت قالب های بتنی، ساخت سازه های صنعتی، ساخت پل های فلزی، تجهیزات ایمنی راه ها وساخت خرپاها و ... مورد استفاده قرار می گیرد.

لوله گالوانیزه مانیسمان

لوله ی فولادی بدون درزی است که سطح آن با یک لایه روی، برای پوشش و محافظت بیشتر در برابر خوردگی و ساییدگی پوشانیده شده است. مدل لوله در دو مرحله گرم و سرد گالوانیزه می شود به همین علت مقومت بالایی در برابر سایش دارد. از این محصول در حیطه ی خطوط انتقال گاز و نفت، در صنایع غذایی، در کشاورزی، خطوط انتقال مواد شیمیایی ، تاسیسات انتقال مایعات و هوا و... به استفاده می شود.

 لوله سیاه مانیسمان

لوله بدون درزی است که طی فرایند نورد گرم تولید می شود. فولاد استفاده شده در این مدل لوله، فولاد سیاه است. از این محصول بیشتر در جاهایی که استفاده از لوله بدون درز مهم بوده و درصد خوردگی و سایش کم تر است مورد استفاده قرار می گیرد.