لوله چیست؟ انواع لوله، مشخصات و کاربرد هر کدام

فهرست مطالب

 لوله چیست؟

بررسی تاریخچه استفاده از لوله

مدل‌های مختلف لوله درزدار و بدون درز

لوله گالوانیزه مانیسمان

 لوله چیست؟

لوله نوعی استوانه ای توخالی است که به صورت قالب گرد، شش ضلعی و یا مربع تولید  و روانه‌ی بازار مصرف می شود. کارخانه‌های تولید کننده لوله، بنا بر نوع استفاده از آن و کاربری که در نظر گرفته می‌شود، جنس های مختلفی مانند فولاد، آلیاژ سرامیک، شیشه، فایبرگلاس و پلاستیک را می‌سازند. لوله های فولادی به دلیل استحکام و مقاومت بالا در برابر شرایط محیطی، یکی از پراستفاده ترین عناصر در ساخت و ساز و صنعت هستند. امروزه با گسترش صنعت، شاهد تولید طیف وسیعی از لوله‌های صنعتی و ساختمانی هستیم که هر کدام کاربرد و ویژگی و حتی روش‌های ساخت متفاوتی از یکدیگر داشته که در ادامه با انواع لوله ، فرایند ساخت و کاربردهای هر کدام از آن‌ها آشنا می‌شویم.

بررسی تاریخچه استفاده از لوله

وجود و ضرورت داشتن آب از صدها سال پیش بر کسی پوشیده نبود. در این سال‌ها مردم آب مورد نیاز خود را از رودخانه‌ها و چشمه‌های آب طبیعی تامین می‌کردند. به همین علت وجود این منابع برای بقایای زندی لازم و ضروری به نظر می‌رسید. همین امر باعث شد در طول تاریخ، مردم ملزم به طراحی سیستم هایی برای انتقال آب شوند. جالب است این مورد را بدانید که اولین لوله آب که توسط باستان شناسان کشف شد، لوله مسی بود. این لوله در پاکستان و هند مشاهده شد. 

دانستن این نکته خالی از لطف نیست که مصریان در زمان باستان برای ساخت انواع اهرام و سیستم‌های دقیق آبیاری از این نوع لوله‌ها استفاده می‌کردند. در نهایت بعد از گسترش این نوع لوله‌ها، سیستم های لوله کشی روم باستان ساخته شد. امپراطوری روم بهترین سازندگان سیستم لوله کشی در تاریخ بودند تا زمانی که مهندسان آمریکایی سیستم های فاضلاب جدیدی در قرون ۱۹ و ۲۰ ساختند. از رومیان باستان به عنوان نوآوران ساخت سیستم لوله کشی یاد می‌کنند.  در ایران نیز برای اولین بار در سال 1301 طرح احداث شبکه های لوله کشی آب شرب ارائه گردید و اولین سازمان آبرسانی در شهر بیرجند در سال 1302 شروع به فعالیت کرد.  پیشرفت در سیستم لوله کشی آب با سرعت کمی انجام می‌شد. در نهایت موجب جدا شدن آب‌های زیرزمینی از سیستم فاضلاب شد و کم کم در ایران و دیگر کشورهای جهان لوله و فرایند تولید لوله برای دستیابی به آب با کیفیت ارائه شد. اینم امر با گسترش ساخت و ساز همراه بود و در راستای یکدیگر موجب رشد چشمگیر صنعت ساختمان سازی در ایران شد. 

 لوله درزدار

این نوع لوله از ورق فولادی کلاف شده طی فرایند زیر تولید می شود:
پس از انتخاب ورق مورد نظر برای ساخت لوله درزدار، آن‌ها را به صورت نواری برش می‌دهند و با عبور از بین چند غلتک موازی، تاب هایی که در حین برش در سطح ورق ایجاد شده از بین می‌رود، سپس ورق های برش خورده، توسط غلتک هایی به شکل u و استوانه، فرم دهی می شوند این امر برای شکل دهی بهتر به لوله‌ها انجام می‌شود. بعد از این مرحله، ورق فولادی وارد مرحله جوش می‌شود.
درز در این نوع لوله‌ها  به صورت خطی جوش داده می شود. قبل از اینکه سطح جوش داده شده خنک شود،  با استفاده از نوعی تیغه برجستگی‌های موجود در لوله صاف می‌شود. بعد از طی شدن این مرحله خنک کردن لوله کاملا انجام می‌شود و لوله به اندازه‌های مختلف برش داده می‌شود. در نهایت انتهای لوله های استوانه ای، ماشین کاری شده و بعد از درج استاندارد ساخت و مشخصات کارخانه، بسته بندی و راهی بازار می گردد.

 لوله بدون درز

لوله های بدون درز اولین بار توسط یک شرکت آلمانی به اسم مانیسمان تولید و روانه بازار شدند. مراحل ساخت این نوع لوله که از شمش فولادی تهیه می‌شود به صورت زیر است:
شمش فولادی برش داده شده و وارد کوره قوس می شود تا به مرحله ی سرخ شدن برسد. سپس شمش گرم شده به وسیله دستگاه پرس سوراخکاری  شده و توسط دستگاه الگانتور گرد می شود و سمبه ای به طول ۱۲ متر، داخل شمش وارد می‌شود.
در مرحله ی بعدی اگر لوله مقدار کمی تاب داشته باشد صاف و یکدست شده و سمبه های شلیک شده داخل لوله از آن جدا می گردد و لوله ها به حالت گرد در می آید.
در این مرحله لوله ها یی که اندازه مختلف داشتند تا ۲۴ ساعت تحت کشش قرار می دهند و بعد از آن با آب سرد یا فرآیندی مخصوص خنک می کنند. لوله خنک شده به انتخاب مشتری برش داده می شود و با کامپیوتر تست می شود تا ضایعات از مابقی بخش‌های لوله جداسازی شود.
در آخرین مرحله سر و ته لوله با دستگاه کونیک صاف می شود و بعد از، لوله بدون درز یا مانیسمان بسته بندی شده و روانه بازار می گردد. در صورت نیاز مشتری در این مرحله لوله ها بوسیله روغن مخصوص پولیش می شوند.این امر قیمت لوله را افزایش می‌دهد؛ زیرا هزینه تعمیر و نگهداری برای این لوله به عهده مصرف کننده نخواهد بود به همین علت برای استعلام قیمت لوله بدون درز می‌توانید با کارشناسان همکار آهن  ارتباط برقرار کنید.

مدل‌های مختلف لوله درزدار و بدون درز

لوله‌های درزدار بسته به نوع استفاده‌ای که دارد و همینطور کاربری آن دارای مدل‌های مختلفی است که می‌توان به لوله داربستی، لوله اسپیرال و لوله های گاز و لوله های بدون درز به لوله های سیاه و گالوانیزه اشاره کرد. در ادامه هر یک از این لوله‌ها را بررسی خواهیم کرد: 

لوله داربست چیست؟

لوله داربست نوعی لوله درزدار است که از ورق سیاه ساخته می شود. لوله های داربست در دو نوع سبک و سنگین در شرایط وزنی متفاوت وجود دارند. این لوله ها در صنعت تحت عنوان لوله 5 نیز شناخته می شوند. از آنجایی که از این لوله ها برای انتقال هیچ گونه سیالاتی استفاده نمی شود بنابراین در معرض آزمایشات آب یا گاز قرار نمی گیرند. از این لوله ها برای ساخت داربست سازه ای فلزی موقت، برای دسترسی به نقاط دشوار ساختمان هنگام ساخت و ساز استفاده می شود.

اتصالات این لوله ها به چه صورتی است؟

برای ایجاد انشعاب، تغییر سایز و انتخاب مسیر خاصی مورد استفاده قرار می گیرد. بنا بر جنس لوله، نوع اتصال نیز متفاوت است. برای اتصال فولادی از اتصالات خشک و فلزی به وسیله پیچ و مهره مورد استفاده قرار می گیرد. از آنجایی که لوله و اتصالات مکمل یکدیگر هستند از این دو واژه (لوله، اتصالات) همراه یکدیگر استفاده می‌شود.

 لوله اسپیرال (Spiral tube)

لوله  اسپیرال نوعی فولادی درزداری است که طی فرایند نورد گرم با حالت مارپیچ در اندازه های 8 تا 120 اینچ تولید و روانه بازار می گردد. لوله های اسپیرال به دو روش اسپیرال تک مرحله ای و اسپیرال دو مرحله ای ساخت و تولید می شوند. نوع جوشی که در این لوله استفاده می شود با میزان استحکام آن در برابر فشار وارده به دیواره لوله ارتباط مستقیم دارد. از ویژگی های مهم این لوله ها، خواص مکانیکی بسیار بالا و مسطح بودن فضای داخلی لوله است که باعث انتقال بهتر جریان سیالات شده است.
از لوله اسپیرال در صنایع شیمیایی، صنعت نفت و گاز، صنعت برق آب و فاضلاب، صنعت گرمایشی، انرژی حرارتی لایروبی، ساخت پل و سازه‌های فلزی،  سیستم‌های بادگیری، رفع گرد و غبار و تخلیه‌ی مونوکسید کربن و.. مورد استفاده قرار می گیرد.

 لوله گاز درزدار(gas pipe)

لوله درزدار فولادی است که از آن برای انتقال گاز مورد استفاده قرار می گیرد. از آنجایی که انتقال گاز از حساسیت بالایی برخوردار است در تولید این لوله از روش‌های جوشکاری زیر پودری، القایی و مقاومتی استفاده می‌شود. برای ساخت لوله های گاز نیز از ورق گالوانیزه استفاده می شود تا مقاومت لوله را در برابر خوردگی و رطوبت افزایش دهد. این لوله ها به دو دسته لوله گاز روکار و لوله گاز توکار تقسیم می شوند. از لوله گاز روکار برای اجرا و راه اندازی انشعابات درون ساختمان و یا لوله کشی شهری، و از لوله گاز توکار برای انتقال گاز از یک شهر به شهر دیگر استفاده

لوله مبلی چیست؟

لوله ای است فولادی که از ورق های روغنی تولید می شود و به لوله روغنی یا لوله سبک در صنعت شناخته می شود.
 لوله های مبلی از ورق های نازک و دارای ضخامت کم به دلیل نیاز صنعت و ساختمان به مقاطع سبک و مقاوم تولید می شود. لوله مبلی به دو روش درزدار و بدون درز تولید و روانه بازار می گردد. لوله های مبلی بدون درز به دلیل عدم استفاده از جوش دارای مقاومت بالاتری در برابر خوردگی هستند. مهم ترین ویژگی این لوله ها، توانایی زیاد در تحمل وزن های بالا است که منجر به استفاده در صنایع مبل سازی، ساخت کانکس و کانتینر، تولید لوازم برقی خانگی، ساخت دوچرخه، ساخت ماشین الات و خودرو، صنایع نظامی، در و پنجره، ساخت قطعات صنعتی و ... شده است.

 لوله جدار چاه

نوعی لوله فولادی است با استحکام بسیار بالا که برای پمپاژ آب یا استخراج منابع زیرزمینی مانند نفت و گاز در جداره چاه قرار می گیرد و منجر به تقویه دیواره نیز می شود. لوله های جدار چاه به دو روش درزدار و بدون درز تولید می شود که لوله های جدار چاه بدون درز به دلیل عدم استفاده از جوش دارای مقاومت بالاتری در برابر خوردگی هستند. لوله های جدار چاه دارای دو مدل ساده و مشبک می باشد. لوله های مشبک به دلیل مشبک هایی که روی سطح آن ایجاد می شود قابلیت‌ و ویژگی‌های بیشتری پیدا می‌کنند؛ در نتیجه، نتایج مطلوب‌تری به همراه دارند.

 لوله صنعتی

لوله ای است فولادی که از ورق سیاه به صورت درزدار با ضخامت  2 تا 6 میلی متر در سایزهای 1/2 تا 16 اینچ تولید می شود. لوله های صنعتی دارای ضخامت بیشتری نسبت به دیگر لوله ها هستند. از این نوع لوله در ساپورت قالب های بتنی، ساخت سازه های صنعتی، ساخت پل های فلزی، تجهیزات ایمنی راه ها وساخت خرپاها و ... مورد استفاده قرار می گیرد.

لوله گالوانیزه مانیسمان

لوله ی فولادی بدون درزی است که سطح آن با یک لایه روی، برای پوشش و محافظت بیشتر در برابر خوردگی و ساییدگی پوشانیده شده است. مدل لوله در دو مرحله گرم و سرد گالوانیزه می شود به همین علت مقومت بالایی در برابر سایش دارد. از این محصول در حیطه ی خطوط انتقال گاز و نفت، در صنایع غذایی، در کشاورزی، خطوط انتقال مواد شیمیایی ، تاسیسات انتقال مایعات و هوا و... به استفاده می شود.

 لوله سیاه مانیسمان

لوله بدون درزی است که طی فرایند نورد گرم تولید می شود. فولاد استفاده شده در این مدل لوله، فولاد سیاه است. از این محصول بیشتر در جاهایی که استفاده از لوله بدون درز مهم بوده و درصد خوردگی و سایش کم تر است مورد استفاده قرار می گیرد.