میلگرد جلدی
در دنیای ساخت‌وساز، برخی اجزا و مصالح ممکن است در نگاه اول کم‌اهمیت به نظر برسند، اما نقش حیاتی آن‌ها زمانی آشکار می‌شود که در دل سازه قرار بگیرند و عملکرد خود را نشان دهند. میلگرد جلدی یکی از این اجزاست؛ میلگردی که شاید کمتر در مورد آن صحبت شود، اما حضورش در فرآیند آرماتوربندی بتن، کاملاً ضروری و مؤثر است.
در این مقاله، با زبانی ساده و کاربردی، بررسی می‌کنیم که میلگرد جلدی چیست، چه تفاوتی با میلگردهای اصلی دارد و چرا در پروژه‌های عمرانی و ساختمانی استفاده از آن تا این حد اهمیت دارد.
میلگرد جلدی چیست؟
میلگرد جلدی، همان‌طور که از نامش پیداست، نوعی میلگرد فرعی است که معمولاً در اطراف میلگردهای اصلی و در بخش بیرونی شبکه‌های آرماتور قرار می‌گیرد. این میلگردها به تنهایی باربر نیستند، یعنی وظیفه تحمل مستقیم نیروهای فشاری یا کششی اصلی را ندارند. با این حال، نقشی کاملاً حیاتی در حفظ شکل، یکپارچگی و پایداری سازه ایفا می‌کنند.
در واقع، میلگرد جلدی به نوعی «پوسته» شبکه آرماتور را شکل می‌دهد و با متصل کردن میلگردهای طولی و عرضی به یکدیگر، باعث می‌شود تا قفسه میلگردی پیش از بتن‌ریزی از هم نپاشد یا جابه‌جا نشود.
وظیفه اصلی میلگرد جلدی
بسیاری از مهندسان و آرماتوربندها میلگرد جلدی را «نگهدارنده» می‌نامند. دلیل این نام‌گذاری ساده است: میلگرد جلدی مسئول نگه داشتن سایر میلگردها در جای مناسب خود است. بدون وجود این میلگردها، شبکه آرماتور در هنگام بتن‌ریزی ممکن است از شکل طراحی‌شده خارج شود و این مسئله می‌تواند در نهایت بر مقاومت و کیفیت سازه تأثیر منفی بگذارد.
وظایف کلیدی میلگرد جلدی عبارت‌اند از:
- تثبیت موقعیت میلگردهای اصلی در زمان بتن‌ریزی
- افزایش انسجام شبکه میلگردی
- مقاومت در برابر تغییر شکل حین حمل‌ونقل، نصب و لرزش‌ها
- تسهیل در اجرای دقیق آرماتوربندی طبق نقشه
فرق میلگرد جلدی با میلگرد اصلی
در سازه‌های بتنی، میلگردها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- میلگردهای اصلی (طولی و عرضی): برای تحمل تنش‌های کششی و فشاری طراحی شده‌اند.
- میلگردهای فرعی یا تقویتی (مثل خاموت، سنجاقک، و جلدی): نقش پشتیبان و نگهدارنده دارند.
میلگرد جلدی برخلاف میلگردهای اصلی، مستقیماً وارد محاسبات سازه‌ای نمی‌شود. یعنی در طراحی سازه، برای محاسبه مقاومت نهایی بتن، این نوع میلگرد در نظر گرفته نمی‌شود. اما حذف آن می‌تواند باعث ناپایداری و اجرای ناقص طرح شود.
کاربرد میلگرد جلدی در سازه‌های بتنی
میلگرد جلدی در انواع مختلف پروژه‌ها، از ساختمان‌های مسکونی گرفته تا پل‌ها و تونل‌ها، به کار می‌رود. مهم‌ترین کاربردهای آن به شرح زیر است:
- در ستون‌ها و تیرها
در شبکه آرماتور داخلی ستون یا تیر، میلگرد جلدی اغلب به صورت مارپیچی یا چهارضلعی در اطراف میلگردهای اصلی بسته می‌شود. این میلگردها کمک می‌کنند تا میلگردهای طولی در مکان خود باقی بمانند و فاصله مناسبی از قالب حفظ شود.
- در فونداسیون
در شبکه‌های مش‌بندی پی (فونداسیون)، میلگرد جلدی به حفظ انسجام قفسه میلگردی و کنترل تغییر شکل آن کمک می‌کند. این موضوع به‌ویژه در فونداسیون‌های بزرگ یا پروژه‌هایی که حجم زیادی از بتن‌ریزی دارند، اهمیت دارد.
- در دیوارهای برشی و دال‌ها
در اجرای دیوارهای بتنی یا سقف‌های دال بتنی، میلگرد جلدی برای بستن و کنترل میلگردهای اصلی به‌کار می‌رود تا در هنگام بتن‌ریزی از هم باز نشوند.
جنس و سایز میلگرد جلدی
میلگردهای جلدی معمولاً از جنس فولاد ساده یا آجدار هستند، اما در برخی پروژه‌ها ممکن است از میلگردهای FRP نیز استفاده شود. بسته به نوع پروژه، سایز میلگرد جلدی بین ۸ تا ۱۲ میلی‌متر متغیر است. دلیل انتخاب سایز کوچک‌تر این است که این میلگردها باربر نیستند و تنها برای پایداری و نگهداری کاربرد دارند.
نکاتی مهم در استفاده از میلگرد جلدی
برای آنکه میلگرد جلدی به‌درستی عمل کند، رعایت چند نکته فنی الزامی است:
- بستن صحیح با سیم آرماتوربندی: برای اینکه شبکه میلگردی از هم نپاشد، لازم است میلگرد جلدی با سیم آرماتوربندی به‌طور اصولی بسته شود.
- رعایت فاصله مناسب با میلگردهای اصلی: نزدیک بودن بیش از حد میلگرد جلدی می‌تواند مانع از جریان مناسب بتن در قالب شود.
- استفاده از فاصله‌گذار (اسپیسر): برای کنترل فاصله بین میلگردها و قالب، استفاده از اسپیسر توصیه می‌شود.
میلگرد جلدی؛ کوچک اما حیاتی
ممکن است در نگاه اول میلگرد جلدی نقش کوچکی در یک سازه عظیم داشته باشد، اما بدون آن، هیچ آرماتوربندی‌ای آن‌طور که باید، شکل نمی‌گیرد. این میلگرد کمک می‌کند تا سازه‌ای که سال‌ها قرار است پابرجا بماند، پایه‌ای منظم و مستحکم داشته باشد.
بنابراین، چه شما پیمانکار باشید، چه مهندس ناظر یا حتی دانشجوی عمران، آشنایی دقیق با میلگرد جلدی یا انواع میلگرد به شما کمک می‌کند تا اجرای بتن مسلح را اصولی‌تر و حرفه‌ای‌تر انجام دهید.
جمع‌بندی
میلگرد جلدی یکی از اجزای کلیدی اما کمتر دیده‌شده در آرماتوربندی سازه‌های بتنی است. اگرچه در محاسبات سازه‌ای نقشی ندارد، اما در اجرای صحیح و بادوام پروژه‌ها، نقشی کاملاً حیاتی دارد. این میلگرد با نگه داشتن میلگردهای اصلی در جای خود و حفظ شکل شبکه آرماتور، تضمین می‌کند که بتن‌ریزی به شکل اصولی و مقاوم انجام شود.
اگر در حال بررسی قیمت میلگرد ساده در اصفهان یا دیگر انواع میلگرد هستید، توصیه می‌کنیم با کارشناسان مجرب همکار آهن مشورت کنید تا هم از نظر فنی، و هم اقتصادی بهترین انتخاب را داشته باشید.