فلزات به کار رفته در قوطی مواد غذایی

فهرست مطالب 

ساخت قوطی مواد غذایی

فلز مورد استفاده در ساخت قوطی مواد غذایی

برای چه مواد غذایی از بسته بندی قوطی استفاده می شود

از لوله فولادی هم می شود استفاده کرد برای بسته بندی مواد غذایی؟

ساخت قوطی مواد غذایی

ساخت قوطی‌های مواد غذایی یک فرآیند صنعتی چند مرحله‌ای است که نیاز به دقت و استانداردهای بالای بهداشتی و کیفیت دارد. این فرآیند شامل مراحل زیر است:

1. انتخاب مواد اولیه: قوطی‌های مواد غذایی عمدتاً از فلزات مانند فولاد قلع‌ اندود یا آلومینیوم ساخته می‌شوند. این فلزات به دلیل مقاومت در برابر خوردگی و عدم واکنش با مواد غذایی انتخاب می‌شوند.

2. برش و شکل‌ دهی: فلزات به صورت رول‌های بزرگ وارد کارخانه می‌شوند و سپس به اندازه‌های مناسب برش داده می‌شوند. این ورق‌های فلزی سپس به وسیله دستگاه‌های پرس و قالب زنی به اشکال مورد نظر مانند بدنه، درب و کف قوطی تبدیل می‌شوند.

3. لحیم‌ کاری و جوشکاری: قطعات بدنه قوطی پس از شکل‌دهی به وسیله لحیم‌کاری یا جوشکاری به هم متصل می‌شوند تا یک قوطی استوانه‌ای تشکیل شود. این مرحله برای اطمینان از محکم بودن و نشت نکردن قوطی بسیار مهم است.

4. آب‌ بندی و پوشش داخلی: داخل قوطی‌ها با پوشش‌های خاصی (مانند اپوکسی) پوشانده می‌شود تا از واکنش مواد غذایی با فلز جلوگیری شود. این پوشش‌ها باید با استانداردهای بهداشتی و ایمنی مواد غذایی مطابقت داشته باشند.

5. آزمون کیفیت: قوطی‌ها باید تحت آزمون‌های مختلفی قرار گیرند تا از کیفیت و عدم نشت آنها اطمینان حاصل شود. این آزمون‌ها شامل آزمون‌های فشار، آزمون‌های خوردگی و آزمون‌های دیگر مرتبط با استانداردهای صنعتی هستند.

6. پر کردن و درب گذاری: پس از آماده‌سازی و آزمون، قوطی‌ها به بخش بسته‌بندی مواد غذایی منتقل می‌شوند. در این مرحله، مواد غذایی در داخل قوطی‌ها ریخته شده و درب آنها به وسیله ماشین‌های درب‌بند محکم بسته می‌شود.

7. پاستوریزه کردن و استریلیزاسیون: قوطی‌های پر شده معمولاً برای اطمینان از عدم وجود میکروب‌ها و باکتری‌ها تحت فرآیندهای پاستوریزه کردن یا استریلیزاسیون قرار می‌گیرند. این مرحله به ماندگاری طولانی مدت مواد غذایی کمک می‌کند.

8. برچسب‌ گذاری و بسته بندی نهایی: در آخرین مرحله، قوطی‌های آماده برچسب‌گذاری می‌شوند و اطلاعات محصول مانند تاریخ تولید، انقضا، ترکیبات و سایر اطلاعات ضروری بر روی آنها چاپ می‌شود. سپس قوطی‌ها به صورت بسته‌بندی نهایی آماده حمل و توزیع به بازار می‌شوند.

رعایت استانداردهای بهداشتی و ایمنی در تمام مراحل ساخت قوطی‌های مواد غذایی ضروری است تا سلامت مصرف‌کنندگان حفظ شود و کیفیت محصولات تضمین گردد.

فلز مورد استفاده در ساخت قوطی مواد غذایی

قوطی‌های مواد غذایی معمولاً از ورق‌های نازک فولادی ساخته می‌شوند. این ورق‌ها به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند:

ورق فولاد قلع‌اندود (Tinplate Steel): مقطع نورد سرد (Cold Rolled Steel)، فولاد مورد استفاده در ساخت قوطی‌های مواد غذایی ابتدا به صورت ورق‌های نورد سرد تولید می‌شود. این ورق‌ها از طریق فرآیند نورد سرد به ضخامت‌های بسیار نازک، معمولاً بین 0.14 تا 0.50 میلی‌متر، می‌رسند. پس از نورد سرد، ورق‌ها با لایه‌ای نازک از قلع پوشانده می‌شوند تا مقاومت در برابر خوردگی افزایش یابد.

ورق فولاد کروم‌اندود (Tin Free Steel - TFS): مقطع نورد سرد (Cold Rolled Steel)، مشابه فولاد قلع‌اندود، فولاد کروم‌اندود نیز از ورق‌های نورد سرد تهیه می‌شود. در این نوع فولاد، به جای پوشش قلع، از پوشش کروم و کرومات‌ها برای مقاومت در برابر خوردگی استفاده می‌شود. ضخامت این ورق‌ها نیز مشابه فولاد قلع‌اندود است و در حدود 0.14 تا 0.50 میلی‌متر متغیر می‌باشد.

فرآیند تولید ورق‌های فولادی برای قوطی‌های مواد غذایی

نورد سرد: فولاد به صورت ورق‌های نورد گرم (Hot Rolled Steel) تولید شده و سپس این ورق‌ها از طریق فرآیند نورد سرد به ضخامت‌های نازک‌تری تبدیل می‌شوند. نورد سرد باعث افزایش استحکام و بهبود کیفیت سطحی ورق‌ها می‌شود.

پوشش‌ دهی: پس از نورد سرد، ورق‌های فولادی برای جلوگیری از خوردگی و افزایش عمر مفید قوطی‌ها پوشش داده می‌شوند. در مورد فولاد قلع‌اندود، ورق‌ها با لایه‌ای نازک از قلع پوشانده می‌شوند. برای فولاد کروم‌اندود، از پوشش کروم و کرومات‌ها استفاده می‌شود.

شکل دهی: ورق‌های پوشش‌داده شده سپس به اندازه‌های مورد نیاز برای ساخت بدنه، درب و کف قوطی برش داده می‌شوند. این قطعات به وسیله دستگاه‌های پرس و قالب‌زنی به اشکال نهایی تبدیل می‌شوند.

مزایای استفاده از مقطع نورد سرد در ساخت قوطی‌های مواد غذایی

دقت بالا در ضخامت: ورق‌های نورد سرد دارای دقت بالایی در ضخامت هستند که این امر به یکنواختی و استحکام قوطی‌ها کمک می‌کند.

کیفیت سطحی بالا: نورد سرد باعث ایجاد سطحی صاف و بدون نقص می‌شود که برای پوشش‌دهی و چاپ اطلاعات محصول بسیار مهم است.

استحکام بیشتر: فرآیند نورد سرد باعث افزایش استحکام ورق‌های فولادی می‌شود که این امر به مقاومت بالاتر قوطی‌ها در برابر فشار و ضربه کمک می‌کند.

بنابراین، قوطی‌های مواد غذایی عمدتاً از ورق‌های فولادی نورد سرد که با قلع یا کروم پوشش داده شده‌اند، ساخته می‌شوند تا مقاومت به خوردگی و استحکام مورد نیاز را فراهم کنند.

برای چه مواد غذایی از بسته بندی قوطی استفاده می شود

بسته‌بندی قوطی برای انواع مختلفی از مواد غذایی استفاده می‌شود. دلیل اصلی استفاده از قوطی‌ها، حفاظت از مواد غذایی در برابر فساد و آلودگی، افزایش عمر مفید، و حفظ طعم و ارزش غذایی است. برخی از مواد غذایی که معمولاً در قوطی‌ها بسته‌بندی می‌شوند عبارتند از:

1. سبزیجات: نخود سبز،ذرت، لوبیا سبز،قارچ، اسفناج

2. میوه‌ها: آناناس،هلو، گلابی، سیب، مخلوط میوه‌ها

3. سوپ‌ها و خورش‌ها: سوپ مرغ،سوپ سبزیجات، خورش‌ها و غذاهای آماده

4. گوشت و فرآورده‌های گوشتی: گوشت گاو، مرغ، ماهی تن، سارین، ماهی سالمون

5. نوشیدنی‌ها: نوشابه‌های گازدار، آب‌میوه‌ها،نوشیدنی‌های انرژی‌زا، ماءالشعیر

6. محصولات لبنی: شیر تغلیظ شده، شیر خشک، کره

7. محصولات آماده مصرف: غذاهای آماده مانند پاستاها و غذاهای کنسروی، غذای کودک، محصولات صبحانه مانند جو پرک و حلیم

8. محصولات دریایی: خرچنگ، صدف، انواع دیگر محصولات دریایی

9. سس‌ها و چاشنی‌ها: سس گوجه‌ فرنگی، رب گوجه‌ فرنگی، سس‌های دیگر مانند سس سویا و سس باربیکیو

 مزایای بسته‌ بندی قوطی

بسته‌بندی غذا با قوطی‌های فلزی دارای مزایای متعددی است که باعث شده این روش یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین روش‌های بسته‌بندی مواد غذایی باشد. برخی از این مزایا عبارتند از:

1. حفظ کیفیت و ماندگاری طولانی:

قوطی‌های فلزی به دلیل ساختار محکم و غیرقابل نفوذ خود، از ورود هوا، رطوبت، نور و آلودگی‌های محیطی به داخل جلوگیری می‌کنند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که مواد غذایی داخل قوطی به مدت طولانی بدون نیاز به نگهداری در یخچال یا فریزر، تازه و باکیفیت باقی بمانند. همچنین، فرآیند استریلیزاسیون که پس از بسته‌بندی انجام می‌شود، باعث از بین رفتن میکروارگانیسم‌های مضر و افزایش ماندگاری محصول می‌شود.

2. حفاظت فیزیکی:

قوطی‌های فلزی به دلیل استحکام بالا، از مواد غذایی در برابر ضربه‌ها و آسیب‌های فیزیکی در طول حمل و نقل و نگهداری محافظت می‌کنند. این امر به ویژه در مقایسه با بسته‌بندی‌های پلاستیکی یا شیشه‌ای که ممکن است شکننده باشند، یک مزیت بزرگ محسوب می‌شود.

3. قابلیت بازیافت:

فلزات مورد استفاده در ساخت قوطی‌های مواد غذایی، به ویژه آلومینیوم و فولاد، به طور کامل قابل بازیافت هستند. این ویژگی نه تنها به کاهش ضایعات و حفاظت از محیط زیست کمک می‌کند، بلکه به صرفه‌جویی در مصرف منابع طبیعی نیز منجر می‌شود. بازیافت فلزات همچنین به کاهش مصرف انرژی در تولید مجدد آن‌ها کمک می‌کند.

4. مقاومت در برابر شرایط محیطی:

قوطی‌های فلزی به دلیل مقاومت بالای خود در برابر شرایط محیطی مانند تغییرات دما، رطوبت و نور، مناسب برای نگهداری مواد غذایی در شرایط مختلف هستند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که مواد غذایی بسته‌بندی شده در قوطی‌ها در طولانی‌مدت حفظ شده و کیفیت آن‌ها تضمین شود.

5. قابلیت حمل و نگهداری آسان:

قوطی‌های فلزی به دلیل وزن مناسب و طراحی فشرده، به راحتی قابل حمل و نگهداری هستند. این ویژگی‌ها به خصوص در صنعت حمل و نقل و توزیع مواد غذایی اهمیت دارد، زیرا باعث کاهش هزینه‌های حمل و نقل و نگهداری می‌شود.

6. تنوع در طراحی و اندازه:

قوطی‌های فلزی در اندازه‌ها و شکل‌های متنوعی تولید می‌شوند که به تولیدکنندگان اجازه می‌دهد تا بسته‌بندی‌های متناسب با نیازهای خاص بازار و مصرف‌کننده را انتخاب کنند. این تنوع در طراحی همچنین به بهبود نمایش محصول و جذب مشتری کمک می‌کند.

مجموعه این مزایا باعث شده است که قوطی‌های فلزی به یکی از بهترین و مؤثرترین گزینه‌ها برای بسته‌بندی مواد غذایی تبدیل شوند.

از لوله فولادی هم می شود استفاده کرد برای بسته بندی مواد غذایی؟

استفاده از لوله‌های فولادی برای بسته‌بندی مواد غذایی در حالت عادی عملی و متداول نیست. دلایل متعددی وجود دارد که چرا لوله‌های فولادی برای بسته‌بندی مواد غذایی مناسب نیستند و چرا از قوطی‌های فلزی نازک و مخصوص استفاده می‌شود:

بهداشت و ایمنی: قوطی‌های مخصوص مواد غذایی با پوشش‌های خاصی مانند اپوکسی پوشانده می‌شوند تا از واکنش مواد غذایی با فلز جلوگیری کنند. لوله‌های فولادی به طور معمول این نوع پوشش‌ها را ندارند و می‌توانند باعث آلودگی مواد غذایی شوند. فرآیند تولید: قوطی‌های مواد غذایی از ورق‌های فولادی نازک ساخته می‌شوند که به راحتی قابل شکل‌دهی و جوشکاری هستند. لوله‌های فولادی ضخیم‌تر و سنگین‌تر هستند و فرآیند تولید آنها برای بسته‌بندی مواد غذایی مناسب نیست. قوطی‌های مواد غذایی برای جلوگیری از نشت و حفظ تازگی مواد غذایی به صورت محکم و دقیق آب‌بندی می‌شوند. آب بندی لوله‌های فولادی به این دقت و محکم بودن نیست.

عملکرد و کاربرد: لوله‌های فولادی سنگین‌تر از ورق‌های فولادی نازک هستند و این امر هزینه‌های حمل و نقل را افزایش می‌دهد و استفاده عملی از آنها را برای بسته‌بندی مواد غذایی غیرممکن می‌سازد. قوطی‌های مواد غذایی در اندازه‌ها و اشکال مختلفی تولید می‌شوند تا برای انواع مختلف مواد غذایی مناسب باشند. لوله‌های فولادی این انعطاف‌پذیری را ندارند. اقتصادی بودن: تولید قوطی‌های مواد غذایی از ورق‌های فولادی نازک و آلومینیوم به مراتب ارزان‌تر از استفاده از لوله‌های فولادی است. هزینه تولید و مواد اولیه برای لوله‌های فولادی بسیار بالاتر است.

استانداردهای صنعتی: صنعت بسته‌بندی مواد غذایی دارای استانداردهای بسیار دقیق و سختگیرانه‌ای است که قوطی‌های مخصوص مواد غذایی آن را رعایت می‌کنند. لوله‌های فولادی به این استانداردها نمی‌رسند. انعطاف‌پذیری در طراحی: قوطی‌های مواد غذایی می‌توانند با طرح‌ها و برچسب‌های متنوعی تولید شوند که اطلاعات محصول و برند را نمایش می‌دهند. لوله‌های فولادی این قابلیت را ندارند.

به طور کلی، قوطی‌های مواد غذایی به دلیل ویژگی‌های خاصشان مانند سبک بودن، قابلیت شکل‌دهی، آب‌بندی مناسب، پوشش‌دهی داخلی و تطابق با استانداردهای بهداشتی و صنعتی، برای بسته‌بندی مواد غذایی مناسب‌تر هستند. استفاده از لوله‌های فولادی در این زمینه هم از لحاظ عملی و هم از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست.